Het internet heeft de afgelopen jaren voor een meningenexplosie gezorgd. En in die eindeloze stroom aan online discussies is er maar één constante: iedereen denkt altijd dat hij of zij het bij het rechte eind heeft. Het is de ander die een achterlijke idioot is. Filosoof Ruben Mersch onderzoekt in zijn boek ‘Waarom iedereen altijd gelijk heeft’ hoe dat komt. Redactrice Mona interviewde hem over de meest gemaakte denkfouten, zodat jij voorbereid bent wanneer tijdens het familiefeest de discussie oververhit geraakt.
Filosoof en bioloog Ruben Mersch weet als geen ander wat voor verward hoopje mens we soms kunnen zijn. In zijn nieuwe boek ‘Waarom iedereen altijd gelijk heeft’ rekent hij af met stellige zekerheden. Mersch probeert aan de hand van onderzoeken en grappige anekdotes uit te leggen waarom er in discussies zo vaak twee kampen ontstaan die beiden denken de waarheid in pacht te hebben.
Dat komt allereerst doordat we (open deur) allemaal meningen hebben. Niet elke mening is echter even goed onderbouwd. Hoe vaak zijn we ons daar eigenlijk van bewust als het om onze eigen meningen gaat? Ruben Mersch zet een aantal veelvoorkomende denkfouten op een rij:
Confirmation bias
Er zijn eindeloos veel feiten. Vaak kiezen we bij het communiceren van onze mening enkel de feiten die stroken met wat we zelf al vinden. We kiezen de feiten uit die ons eigen gelijk bevestigen en negeren de overige feiten. Dit heet de ‘confirmation bias’. Een manier om deze bias te vermijden, is je te omringen met mensen en wereldbeelden die niet bevestigen wat je toch al denkt.
‘Jij doet dat ook!’
Algemeen bekend als drogreden, maar we gebruiken hem toch. Door de ander met de vinger te wijzen, ga je niet verder in op het eigenlijke argument dat deze persoon je aanbiedt. Dat iemand hypocriet handelt, hoeft niet te betekenen dat de argumenten die hij of zij aanhaalt per definitie onjuist zijn (hoe irritant dat ook is).
Stromannetjes
De stroman: je maakt een karikatuur van het standpunt van je tegenstander, zonder in te gaan op het werkelijke standpunt dat je tegenstander heeft. Politici kunnen er wat van: ze passen de stroman toe door het standpunt van de andere partij uit de context te halen en te overdrijven. Dat doen ze omdat die karikatuur gemakkelijker af te kraken is dan het echte standpunt.
‘Er zijn belangrijkere dingen dan dit.’
Hiermee impliceer je dat je gesprekspartner andere dingen ten onrechte niet belangrijk vindt. Ook hiermee vermijd je na te denken over de eigenlijke argumenten van je gesprekspartner.
Betekent dit dat we maar gewoon moeten stoppen met discussiëren totdat we geleerd hebben onze denkfouten te herkennen? Dat hoeft nu ook weer niet, zegt Ruben Mersch. Zonder discussies zou het leven een saaie bedoeling zijn. De eerste stap naar meer constructievere discussies is het besef dat de wereld eindeloos complex is en dat je de waarheid niet in pacht hebt. Met andere woorden: weet dat je niet alles weet.
Schrijf je reactie